Artıq dəmirlə döyüş keçərli deyil| Vladimir Putinin Ukraynadakı hərbi dilemması

Rusiya Silahlı Qüvvələri müharibənin ilk günlərində işğal planını pis həyata keçirib. Müharibədən əvvəlki hazırlıqlara Ukraynanın hərbi imkanlarının və işğalçı qüvvələrə müqavimət göstərmək istəyi səviyyəsinin lazımi səviyyədə qiymətləndirilməməsi, eləcə də əsas şəxsi heyətin planlaşdırılan hücumla bağlı məlumatlı olmaması mane olurdu. Rusiyanın hərbi uğursuzluğu erkən səhvlər, müharibənin ilkin dövründə yüksək texnoloji imkanların tətbiq edilməməsi, hava hücumundan müdafiə sistemlərinin zəiflədilməsi və ya komanda idarəetməni pozmaq üçün davamlı səylərin olmaması (C2) və maddi-texniki tələblər üzərində səhv hesablamalar nəticəsində baş verdi. Nəticədə, Moskva, xüsusən də Mariupola qarşı mülki infrastrukturun amansız bombardmanlarına əl atdı.

Rusiyanın ixtiyarında etibarlı qüvvələr varmı? Bu, ilk növbədə onun cari öhdəliyinin miqyasını anlamaqdan ibarətdir. İkincisi, bölmələri ərazidə manver etdirmək və qarşı tərəfin itkilərini artırmaq üçün lazımi qüvvənin saxlanması yaz çağırışı nəticəsində çətinləşə bilər. Nəhayət, mövqe müharibəsi dövründə Rusiya texnikası itkiləri və qarşıdakı həftələrdə ehtimal olunan daha böyük itkilər Moskvanın müharibəni güc yolu ilə bitirməsi və ya sülh sazişi üçün fürsət pəncərəsini nə vaxta qədər görəcəyi ilə bağlı suallar doğurur.
Rusiya eşelonları ilə bağlı Ukrayna və Qərb reportajları Batalyon Taktiki Qruplarına (BTQ) əsaslanıb. Bu yanlışdır, çünki son illərdə formalaşmış BTQ-lərin konsepsiyası (2021-ci ilin avqustunda cəmi 168-ə çatıb) onların tam olaraq “kontraktniklər” (müqavilə ilə işləyən işçilər) tərəfindən idarə olunmasından ibarətdir. Bu, Rusiya Quru Qoşunları, Hava Desant Qüvvələri (VDV) və Dəniz Piyadaları tərkibindəki BTQ-lər və digər batalyonlar arasında müşahidə olunan əsas fərqdir. Ukraynada döyüşən bu batalyonların bəzilərində xidmət edən rusiyalı çağırışçılar sübut edir ki, bu birləşmələrin heç də hamısı BTQ deyil. Rusiya quru əməliyyatları briqada/alay səviyyələrində aparılır. Rusiyanın hansı səviyyəli qüvvələrini yerləşdirə biləcəyi hələlik bəlli deyil. Bu batalyon ölçülü bölmələrdən bəziləri BTQ deyil, bu da əlavə BTQ-lərin mümkün sonrakı yerləşdirmə üçün saxlandığını göstərir.

Rusiya ordusunun Ukraynada istifadə etdiyi eşelonların bir nümunəsi 10 martda Xerson-Nikolayev istiqamətini göstərən əsir rus zabitinin xəritəsinə istinadla təsdiqlənir. Xəritə Ukraynanın mövqelərini gizlətmək üçün redaktə olunub. O, Rusiya eşelonlarında aşağıdakı detalları təqdim edir:

22 Ordu Korpusu: 126-cı Sahil Müdafiəsi Briqadası, 1096-cı Hava Hücumundan Müdafiə Alayı, 20-ci Motoatıcı Diviziyası, 33-cü Motoatıcı Alayı, 255-ci Motoatıcı Alay, 944-cü Mühəndis Alayı, 358-ci Hava Hücumundan Müdafiə Alayı, 439-cu YARS Briqadası, 291-ci Artilleriya Briqadası, 20-ci Hava Hücumundan Müdafiə Alayı (Dəniz Piyadaları), 127-ci Kəşfiyyat Briqadası, 25-ci Spetsnaz Briqadası, 11-ci Mühəndis Briqadası, 4-cü Nüvə, Bioloji, Kimyəvi hücumdan Müdafiə Alayı;

49-cu Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu: 205-ci motoatıcı briqadanın 1-ci BTQ, 205-ci motoatıcı briqadanın 2-ci BTQ, 34-cü motoatıcı briqadanın 1-ci BTQ (Dağ), 34-cü motoatıcı briqadanın 2-ci BTQ dağatıcı briqadası, 108-ci Hava Hücum Briqadasının (VDV) 1-ci BTQ, 108-ci Hava Hücum Briqadasının (VDV) 2-ci BTQ, 1-ci Raket Briqadası (İskəndər), 90-cı Hava Hücumundan Müdafiə Briqadası, 227-ci Artilleriya Briqadası, 66-cı Qərargah Briqadası, 32-ci Mühəndis Alayı, 17-ci Nüvə, Bioloji, Kimyəvi hücumdan Müdafiə Alayı, 512-ci Radioelektron Müharibə Batalyonu, 10-cu Spetsnaz Briqadası;

VDV Qrupu: 7-ci Hava Hücum Diviziyası (VDV/Dağ), 56-cı Hava Hücum Alayının (VDV) 1-ci BTQ, 56-cı Hava Hücum Alayının (VDV) 2-ci BTQ, 247-ci Hava Hücum Alayının 1-ci BTQ (VDV), 247- ci Hava Hücum Alayının (VDV) 2-ci BTQ, 1141-ci Artilleriya Alayı (VDV).

Rusiya hərbi eşelonlarının bu göstəriciləri, əksəriyyəti tam heyətlə təchiz olunmasa da, əhəmiyyətlidir, çünki onlar Moskvanın mütləq üstün təqib qüvvələrini saxlamadığını nümayiş etdirir.

Bununla belə, Rusiya ordusunun yüksək döyüş itkiləri və itkilərin tərkibində çağırışçıların da olması aprelin 1-də başlayan yaz çağırışının uğurlu olmasını şübhə altına alır. Bunun başlanmasına təxminən dörd həftə vaxt lazımdır. Ukraynada xidmət edən çağırışçılar, onların dislokasiya olunmuş bölmələrində saxlanılması üçün müqavilə imzalamağa məcbur olacaqlar. Çağırışçıların rotasiya ehtiyacı və itkilərin ödənilməsi tələbi mayın əvvəlində Moskvanın bu sahədə çətin seçimlər etməsi ilə yekunlaşacaq. Nəhayət, Rusiya hərbi texnikası üçün bildirilən itki səviyyəsi də böyük problemlər yaradır. Rusiya itkiləri ilə bağlı Ukraynanın dərc etdiyi son rəqəmlər problemin miqyasını göstərir: məhv edilmiş təyyarələr (187), məhv edilmiş və ya ələ keçirilmiş tanklar (970), məhv edilmiş helikopterlər (155). Üstəlik, yüksək dəqiqlikli qanadlı raketlərin atışlarının azalması ehtiyatlarla bağlı narahatlıqları göstərə bilər. Bir sözlə, Rusiya ordusunun texnika və canlı qüvvə baxımından indiki itki səviyyəsi Kremlin müharibəni nə qədər davam etdirməyi nəzərdə tutduğu suallarını doğurur.

Əgər Rusiya ordusu yaxşı təlim keçmiş və peşəkar təqib qüvvələrini yerləşdirmək və ya maddi-texniki və əlaqəli təminat məsələlərini həll etmək seçimlərini məhdudlaşdırıbsa, çox güman ki, Putin qeyri-ənənəvi üsulla - kimyəvi və ya bioloji silahlarla - güclənməyi seçməli olacaq və ya mülki infrastrukturu bombalamaq və Çeçenistan/Suriya üslubunda taktikaları tətbiq etmək üçün daha uzunmüddətli həll yolu tapacaq. Hər iki tərəf qarşılıqlı tükənənə qədər mübarizə apara bilər. Beynəlxalq sanksiyalar və Rusiya qüvvələrinə qarşı olan nifrət Putini müharibəni bitirməyə məcbur etmir. Lakin o, “dəmirlə döyüşə bilməyəcəyi” reallığına uyğunlaşdıqca qarşıdakı həftələrdə getdikcə daha çətin seçimlərlə üzləşəcək.